วันศุกร์ที่ 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2568 เวลา 09.30 น. พลอากาศเอก จอม รุ่งสว่าง องคมนตรี รองประธานกรรมการติดตามและขับเคลื่อนโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ พร้อมอนุกรรมการติดตามและขับเคลื่อนโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และที่ปรึกษาฯ เดินทางไปติดตามผลการดำเนินงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริพื้นที่จังหวัดขอนแก่น เป็นวันที่ 2 โดยมี นายวัชระ หัศภาค ที่ปรึกษาด้านการพัฒนา สำนักงานกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.) นายยงยส เนียมทรัพย์ ผู้ทรงคุณวุฒิด้านวิศวกรรมโยธา (ด้านวางแผนและโครงการ) นายไพฑูรย์ ศรีมุก ผู้อำนวยการสำนักงานชลประทานที่ 6 นายยงยุทธ นุฤทธิ์มนตรี ผู้อำนวยการโครงการชลประทานขอนแก่น นายสาธร สาธุภาค ผู้อำนวยการโครงการก่อสร้าง สำนักงานชลประทานที่ 6 นายพีรสิชฌ์ อนันต์วณิชย์ชา ผู้ช่วยผู้อำนวยการกองประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ข้าราชการ เจ้าหน้าที่ และผู้แทนจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เดินทางไปติดตามผลการดำเนินงานโครงการแก้มลิงหนองแสงพร้อมอาคารประกอบอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลท่าศาลา อำเภอมัญจาคีรี จังหวัดขอนแก่น
ในการนี้ นายไพฑูรย์ ศรีมุก ผู้อำนวยการสำนักงานชลประทานที่ 6 และนายยงยุทธ นุฤทธิ์มนตรี ผู้อำนวยการโครงการชลประทานขอนแก่น ได้บรรยายสรุปผลการดำเนินงานโครงการดังกล่าว โดยเมื่อวันที่ 19 ธันวาคม พ.ศ. 2539 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้พระราชทานพระราชดำริ ณ จังหวัดขอนแก่น สรุปความว่า "...ลำน้ำชีในฤดูน้ำหลาก น้ำท่วมพื้นที่สองฝั่ง ซึ่งเป็นห้วย หนอง บึง และพื้นที่สาธารณะมาก เมื่อถึงเวลาน้ำลด น้ำที่ท่วมพื้นที่ดังกล่าวก็ลดตามไปด้วย ทำให้เกิดการขาดแคลนน้ำตามเดิม ให้พิจารณาหาวิธีเก็บกักน้ำให้อยู่ในพื้นที่ เพื่อใช้ประโยชน์ในการเพาะปลูก..." ต่อมาเมื่อวันที่ 18 ธันวาคม พ.ศ. 2540 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้พระราชทานพระราชดำริกับแม่ทัพภาคที่ 2 ในขณะนั้น ณ จังหวัดขอนแก่น สรุปความว่า "...ให้สำรวจพื้นที่อ่างเก็บน้ำรอบ ๆ จังหวัดขอนแก่น ตั้งแต่อำเภอมัญจาคีรีขึ้นมาทางเหนือ เพื่อพิจารณาขุดลอกอ่างเก็บน้ำเสริมคันดินกั้นน้ำให้สูง เพื่อเก็บปริมาณน้ำให้ได้มากที่สุดในฤดูฝน ซึ่งสามารถนำมาใช้ประโยชน์ในการทำนาปรังได้ รวมทั้งช่วยป้องกันน้ำท่วมตัวเมืองขอนแก่นในฤดูที่มีฝนตกหนัก นอกจากนั้นจะช่วยให้สามารถนำน้ำมาใช้ในโครงการเกษตรน้ำฝนตามแนวทฤษฎีใหม่ได้ จากนั้น เมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2563 คณะอนุกรรมการติดตามและขับเคลื่อนโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริพื้นที่ภาคตะวันออก เฉียงเหนือ ได้พิจารณารับโครงการพัฒนาแก้มลิงสองฝั่งลำน้ำชีเข้าสู่ภารกิจของคณะกรรมการติดตามและขับเคลื่อนฯ ตามที่คณะทำงานกลั่นกรองโครงการฯ นำเสนอ ซึ่งแก้มลิงหนองแสงเป็น 1 ในจำนวน 15 โครงการพัฒนาแก้มลิงสองฝั่งลำน้ำชี และเมื่อวันที่ 21 เมษายน พ.ศ. 2565 นายจรัลธาดา กรรณสูต องคมนตรี ประธานอนุกรรมการติดตามและขับเคลื่อนโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และนายอำพน กิตติอำพน องคมนตรี รองประธานอนุกรรมการติดตามและขับเคลื่อนโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พร้อมด้วยอนุกรรมการติดตามและขับเคลื่อนฯ ได้ลงพื้นที่โครงการแก้มลิงหนองแสงพร้อมอาคารประกอบอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เพื่อเร่งรัดการดำเนินงานสนองพระราชดำริ ซึ่งนับว่าเป็นโครงการที่อยู่ในการติดตามและขับเคลื่อนอย่างใกล้ชิด ซึ่งกรมชลประทานได้ดำเนินการแล้วเสร็จในปีงบประมาณ พ.ศ. 2567 มีลักษณะโครงการเป็นแก้มลิงพร้อมอาคารประกอบ สามารถเก็บกักน้ำได้ 730,000 ลูกบาศก์เมตร สามารถส่งน้ำให้แก่ราษฎร หมู่บ้านท่าสวรรค์ ตำบลท่าศาลา อำเภอมัญจาคีรี จังหวัดขอนแก่น และหมู่บ้านใกล้เคียง 500 ครัวเรือน จำนวนประชากร 747 ราย ให้มีน้ำสำหรับการอุปโภคบริโภคอย่างเพียงพอ และสามารถส่งน้ำสนับสนุนพื้นที่การเกษตรได้อีกจำนวน 500 ไร่ สำหรับงานต่อยอดของโครงการดังกล่าว กรมชลประทานได้ดำเนินการก่อสร้างโครงการสถานีสูบน้ำด้วยไฟฟ้าพร้อมระบบส่งน้ำบ้านท่าสวรรค์ ตำบลท่าศาลา อำเภอมัญจาคีรี จังหวัดขอนแก่น โดยก่อสร้างสถานีสูบน้ำแบบแพสูบน้ำ พร้อมท่อส่งน้ำ ความยาวรวม 4,467 เมตร สามารถส่งน้ำสนับสนุนพื้นที่การเกษตร จำนวน 1,330 ไร่
จากนั้นช่วงบ่าย องคมนตรีและคณะ เดินทางไปติดตามผลการดำเนินงานโครงการฝายวังจระเข้อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลบ้านเหล่า อำเภอบ้านฝาง จังหวัดขอนแก่น โดยนายไพฑูรย์ ศรีมุก ผู้อำนวยการสำนักงานชลประทานที่ 6 ได้บรรยายสรุปผลการดำเนินงานโครงการดังกล่าว ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ รับไว้เป็นโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เมื่อวันที่ 19 มีนาคม พ.ศ. 2567 ตามที่ นายสันติธรรม กองพรหมฤทธิ์ ราษฎร ตำบลบ้านเหล่า อำเภอบ้างฝาง จังหวัดขอนแก่น ได้มีหนังสือนำความกราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทานโครงการขุดลอกลำห้วย และก่อสร้างฝายชะลอน้ำบริเวณฝายวังจระเข้ (เดิม) เพื่อช่วยเหลือราษฎรซึ่งขาดแคลนน้ำสำหรับการอุปโภคบริโภคและการเกษตรในช่วงฤดูแล้ง โดยโครงการฝายวังจระเข้อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ปัจจุบันอยู่ระหว่างดำเนินการก่อสร้าง ผลงานการดำเนินงาน ร้อยละ 65 คาดว่าแล้วเสร็จในเดือนกันยายน 2568 มีลักษณะโครงการเป็นฝายคอนกรีตเสริมเหล็ก ระดับสันฝายสูง 3.0 เมตร ความยาวสันฝาย 51.2 เมตร พร้อมอาคารประกอบ พร้อมขุดลอกลำห้วยบริเวณด้านหน้าฝาย และด้านท้ายฝาย ความยาวนวม 1,900 เมตร สามารถเพิ่มประมาณน้ำกักเก็บในลำห้วยได้ประมาณ 55,000 ลูกบาศก์เมตร สามารถช่วยเหลือพื้นที่เกษตรกร 200 ไร่ และเป็นแหล่งน้ำสำหรับอุปโภคบริโภคและการเลี้ยงสัตว์ของราษฎรในเขต ตำบลบ้านเหล่า อำเภอบ้านฝาง จังหวัดขอนแก่น จำนวน 300 ครัวเรือน ทั้งนี้มีแผนงานต่อยอดโครงการในอนาคต โดยจะดำเนินการก่อสร้างสถานีสูบน้ำพลังงานแสงอาทิตย์พร้อมระบบส่งน้ำ และพิจารณาก่อสร้างฝายทดน้ำ พร้อมระบบกระจายน้ำพลังงานแสงอาทิตย์ อีกด้วย